HET VERBORGEN LEED VAN ONDERNEMERS : ‘Alle beslissingen vielen op mij en de problemen stopten nooit’ geschreven door Eva Kestemont in DE MORGEN van 27/06/2025
'Alle beslissingen vielen op mij en de problemen stopten nooit'
Veel ondernemers worstelen met eenzaamheid
Geen baas hebben, het klinkt soms heerlijk. Toch heeft zelfstandigheid ook een keerzijde: een vijfde van de ondernemers voelt zich vaak eenzaam. Gelukkig zijn er ook oplossingen nabij. ‘Niemand kan het alleen. Je moet je laten omringen.’
Eva Kestemont 27 juni 2025, 03:00
Elke werkdag nemen in België maar liefst 1,7 miljoen zelfstandigen plaats achter hun computers, werktuigen en instrumenten. De meerderheid voelt zich daarbij als een vis in het water, toch knaagt er iets bij velen.
Uit onderzoek van de KU Leuven, Dyzo en Liantis blijkt dat 63 procent van de ondernemers zich afgelopen maand weleens eenzaam voelde en dat dat gevoel bij 17 procent zelfs al een jaar lang (bijna) altijd aanwezig is.‘Alle beslissingen vielen op mij en dat stopte nooit: voor elke uitdaging die ik oploste, kwam er weer een nieuwe’
Een van hen was Yasmin Vantuykom, die enkele jaren geleden een communicatiebedrijf met dertig werknemers en verschillende internationale opdrachten leidde. Toch worstelde ze met haar functie. “Alle beslissingen vielen op mij en dat stopte nooit: voor elke uitdaging die ik oploste, kwam er weer een nieuwe”, vertelt ze.
“Ik kreeg veel advies, maar dat kwam altijd van mensen die maar een deel van het verhaal kenden. En bij de mensen die de situatie goed begrepen, mijn werknemers, kon ik nooit helemaal eerlijk spreken, want dat waren niet hun problemen.”
Vantuykom had daardoor het gevoel dat niemand echt begreep wat ze aan het doen waren. “Als het goed ging, was het een teamprestatie en als het slecht ging, was het mijn verantwoordelijkheid.” De eenzaamheid ging op den duur zo zwaar wegen dat Vantuykom haar bloeiende zaak verkocht.
Vantuykom had daardoor het gevoel dat niemand echt begreep wat ze aan het doen waren. “Als het goed ging, was het een teamprestatie en als het slecht ging, was het mijn verantwoordelijkheid.” De eenzaamheid ging op den duur zo zwaar wegen dat Vantuykom haar bloeiende zaak verkocht.
Opvallend aan het verhaal is dat de ondernemer verre van alleen was op de momenten waarop de eenzaamheid toesloeg. “Dat kan perfect”, knikt Johan Lambrecht, de professor achter het KU Leuven-onderzoek.
‘Bij ondernemers is het vooral sociale eenzaamheid die hen parten speelt: zij hebben vaak een tekort aan diepgaande connecties’
‘Bij ondernemers is het vooral sociale eenzaamheid die hen parten speelt: zij hebben vaak een tekort aan diepgaande connecties’
“Eenzaamheid gaat immers niet over alleen zijn, maar over je alleen voelen. Daarbij kun je twee soorten onderscheiden: sociale eenzaamheid, of het missen van een sociaal netwerk, en emotionele eenzaamheid. Bij ondernemers is het vooral die laatste die hen parten speelt: zij hebben vaak een tekort aan diepgaande connecties.”
Ondernemers zijn niet de enigen die zich soms alleen voelen. Econoom Noreena Hertz stelt in haar boek De eenzame eeuw dat we kampen met een wereldwijde eenzaamheidsepidemie. Dat blijft niet zonder gevolgen. Waar eenzaamheid zich nestelt, loeren depressie, angsten en burn-out om de hoek.
Bovendien vertaalt het gevoel zich in problemen als een hoge bloeddruk, een lagere weerstand en hartaandoeningen. “Door die verregaande impact op gezondheid noemen sommige studies eenzaamheid even schadelijk als alcoholisme”, aldus Lambrecht. “Een onderzoek stelde het zelfs gelijk aan het roken van vijftien sigaretten per dag.”
De impact van eenzaamheid gaat nog veel verder. Volgens de Duitse filosoof Hannah Arendt zijn eenzame mensen vatbaarder voor extreem gedachtengoed, waarmee ze zich opnieuw lid van een groep kunnen voelen. Daarom stelt ze dat eenzaamheid extremisme, populisme en zelfs totalitarisme in de hand werkt.
Democratische regeringen hebben er dus alle baat bij om eenzaamheid op de beleidsagenda te zetten, net zoals het Verenigd Koninkrijk. Dat lanceerde als eerste land een nationale strategie voor eenzaamheidsvermindering en stelde een minister van Eenzaamheid aan (al is de officiële jobtitel nog steeds minister voor Sport en Maatschappelijk Middenveld). Tijdens de coronacrisis volgde Japan dat voorbeeld.
Eenzaamheid is dus een algemeen sociaal probleem, maar het verdient volgens Lambrecht toch aparte aandacht bij ondernemers, “omdat het bij hen voortkomt uit de eigenheid van je eigen baas zijn”.
Een zelfstandige die zijn naam liever niet in de krant ziet, legt uit: “Ondernemen is per definitie een eenzaam beroep. Voor je klanten sta je in de vuurlijn en voor je medewerkers ben je iemand die op het einde van de maand een salaris stort. Dat is continu stress in twee richtingen.”
‘Hoe geef je toe dat de reden waarom je zelfstandige bent geworden, de drang naar autonomie en onafhankelijkheid, je nu ongelukkig maakt?’Daarover spreken doet de zaakvoerder enkel bij zijn psychotherapeut en kinesist. Ook tijdens het onderzoek van Lambrecht viel het taboe op. “Zeggen dat je je soms eenzaam voelt, zou geïnterpreteerd kunnen worden als teken van zwakte, terwijl ondernemers zich sterk en veerkrachtig moeten tonen”, vertelt hij.
Bovendien vertaalt het gevoel zich in problemen als een hoge bloeddruk, een lagere weerstand en hartaandoeningen. “Door die verregaande impact op gezondheid noemen sommige studies eenzaamheid even schadelijk als alcoholisme”, aldus Lambrecht. “Een onderzoek stelde het zelfs gelijk aan het roken van vijftien sigaretten per dag.”
De impact van eenzaamheid gaat nog veel verder. Volgens de Duitse filosoof Hannah Arendt zijn eenzame mensen vatbaarder voor extreem gedachtengoed, waarmee ze zich opnieuw lid van een groep kunnen voelen. Daarom stelt ze dat eenzaamheid extremisme, populisme en zelfs totalitarisme in de hand werkt.
Democratische regeringen hebben er dus alle baat bij om eenzaamheid op de beleidsagenda te zetten, net zoals het Verenigd Koninkrijk. Dat lanceerde als eerste land een nationale strategie voor eenzaamheidsvermindering en stelde een minister van Eenzaamheid aan (al is de officiële jobtitel nog steeds minister voor Sport en Maatschappelijk Middenveld). Tijdens de coronacrisis volgde Japan dat voorbeeld.
Eenzaamheid is dus een algemeen sociaal probleem, maar het verdient volgens Lambrecht toch aparte aandacht bij ondernemers, “omdat het bij hen voortkomt uit de eigenheid van je eigen baas zijn”.
Een zelfstandige die zijn naam liever niet in de krant ziet, legt uit: “Ondernemen is per definitie een eenzaam beroep. Voor je klanten sta je in de vuurlijn en voor je medewerkers ben je iemand die op het einde van de maand een salaris stort. Dat is continu stress in twee richtingen.”
‘Hoe geef je toe dat de reden waarom je zelfstandige bent geworden, de drang naar autonomie en onafhankelijkheid, je nu ongelukkig maakt?’Daarover spreken doet de zaakvoerder enkel bij zijn psychotherapeut en kinesist. Ook tijdens het onderzoek van Lambrecht viel het taboe op. “Zeggen dat je je soms eenzaam voelt, zou geïnterpreteerd kunnen worden als teken van zwakte, terwijl ondernemers zich sterk en veerkrachtig moeten tonen”, vertelt hij.
“Hoe geef je toe dat exact de reden waarom je zelfstandige bent geworden, de drang naar autonomie en onafhankelijkheid, evolueerde tot iets wat je ongelukkig maakt?”
Connecteren kun je leren
Eenzaamheid is niet voorbehouden voor een bepaald soort mens met een specifiek setje karaktereigenschappen: iedereen kan er last van krijgen. Ook de grootte van je zaak of de sector waarin je opereert, maken geen verschil. Toch ontdekte Lambrecht een aantal factoren die je risico op eenzaamheid verhogen.
De eerste mocht Stijn Deschacht aan den lijve ondervinden: financiële stress. Hij botvierde zijn passie voor de Mexicaanse keuken vijf jaar lang op een importbedrijf. Een gat in de markt, want al snel kon hij de vraag amper bijhouden en werkte hij makkelijk 16 uur per dag.
“Ik deed alles alleen. Achteraf bekeken was dat misschien dwaas, maar ik wist niet beter. Ik begon met mijn zaak zonder veel te weten van de wereld waarin ik terechtkwam en leerde gaandeweg bij”, vertelt hij.
“Door het vele werken waren mijn vriendschappen verwaterd en als ik toch mensen zag, wilde ik niet de hele tijd zeuren over dingen waar zij toch niets aan konden doen. Ik wist dat ik de eenzaamheid aan het inglijden was, maar voelde dat niet zo omdat ik bezig bleef.”
Toen kwamen de problemen: klanten wachtten maanden met betalen, terwijl Deschacht wel al containers vol nieuwe producten had aangekocht. “Cashflow is a bitch. Nooit in mijn leven ben ik eenzamer geweest dan op de dag dat ik naar de rechtbank moest om mijn faillissement te regelen”, zucht Deschacht.
“Vijf jaar lang had ik alles opgegeven om mijn bedrijf boven water te houden en dan raakte ik het kwijt. Je zelfwaarde en je zelfbeeld hangen samen met je werk en toekomstvisie en dat viel plots allemaal weg. Wie was ik nog?”
Omdat financiële problemen eenzaam maken, merkt Lambrecht op dat een betere financiële geletterdheid ertegen kan beschermen. “Je kunt een beroep doen op een accountant om je te helpen, maar er zijn zaken waarover je zelf het overzicht moet houden. Hoe evolueren mijn klantentegoeden, stock en leveranciersschulden? Die financiële taal moet je begrijpen.”
Een tweede factor die het risico op eenzaamheid vergroot, is het gevoel weinig erkenning te krijgen voor je werk. Al sinds de oprichting van zijn start-up Calabi drie jaar geleden heeft Paul de Lange het vooral lastig op momenten dat het goed gaat. “In het begin stelde ik een lijst op met doelen die ik wilde halen en ik heb er intussen al een mooi aantal kunnen afvinken. Maar met wie kan ik die successen vieren? Nu volgt er vaak een soort leegte op zo’n mijlpaal en ga ik maar verder met het werk.”
De medewerkers van De Lange kijken niet met dezelfde passie naar zijn zaak als hij en schatten die mijlpalen dus anders in. Dat brengt ons bij de derde risicofactor voor eenzaamheid: afwezigheid van vertrouwenspersonen.
De eerste mocht Stijn Deschacht aan den lijve ondervinden: financiële stress. Hij botvierde zijn passie voor de Mexicaanse keuken vijf jaar lang op een importbedrijf. Een gat in de markt, want al snel kon hij de vraag amper bijhouden en werkte hij makkelijk 16 uur per dag.
“Ik deed alles alleen. Achteraf bekeken was dat misschien dwaas, maar ik wist niet beter. Ik begon met mijn zaak zonder veel te weten van de wereld waarin ik terechtkwam en leerde gaandeweg bij”, vertelt hij.
“Door het vele werken waren mijn vriendschappen verwaterd en als ik toch mensen zag, wilde ik niet de hele tijd zeuren over dingen waar zij toch niets aan konden doen. Ik wist dat ik de eenzaamheid aan het inglijden was, maar voelde dat niet zo omdat ik bezig bleef.”
Toen kwamen de problemen: klanten wachtten maanden met betalen, terwijl Deschacht wel al containers vol nieuwe producten had aangekocht. “Cashflow is a bitch. Nooit in mijn leven ben ik eenzamer geweest dan op de dag dat ik naar de rechtbank moest om mijn faillissement te regelen”, zucht Deschacht.
“Vijf jaar lang had ik alles opgegeven om mijn bedrijf boven water te houden en dan raakte ik het kwijt. Je zelfwaarde en je zelfbeeld hangen samen met je werk en toekomstvisie en dat viel plots allemaal weg. Wie was ik nog?”
Omdat financiële problemen eenzaam maken, merkt Lambrecht op dat een betere financiële geletterdheid ertegen kan beschermen. “Je kunt een beroep doen op een accountant om je te helpen, maar er zijn zaken waarover je zelf het overzicht moet houden. Hoe evolueren mijn klantentegoeden, stock en leveranciersschulden? Die financiële taal moet je begrijpen.”
Een tweede factor die het risico op eenzaamheid vergroot, is het gevoel weinig erkenning te krijgen voor je werk. Al sinds de oprichting van zijn start-up Calabi drie jaar geleden heeft Paul de Lange het vooral lastig op momenten dat het goed gaat. “In het begin stelde ik een lijst op met doelen die ik wilde halen en ik heb er intussen al een mooi aantal kunnen afvinken. Maar met wie kan ik die successen vieren? Nu volgt er vaak een soort leegte op zo’n mijlpaal en ga ik maar verder met het werk.”
De medewerkers van De Lange kijken niet met dezelfde passie naar zijn zaak als hij en schatten die mijlpalen dus anders in. Dat brengt ons bij de derde risicofactor voor eenzaamheid: afwezigheid van vertrouwenspersonen.
‘De passie van een ondernemer is zijn sterkte, maar dat kan ook een zwakte worden. Niemand kan het alleen. Je moet je laten omringen’
“De passie van een ondernemer is zijn sterkte, maar als die obsessief wordt, kan ze ook een zwakte worden”, waarschuwt Lambrecht. “Niemand kan het alleen. Je móét je laten omringen.”
Om dat te organiseren, stelt de professor voor om een raad van advies op te richten: enkele mensen die geregeld samenkomen om de voortgang van het bedrijf te bespreken.En je kunt er ook tussendoor eens mee overleggen. Alleen al door te weten dat ze er zijn, voel je dat je er niet alleen voor staat. Daarbij kunnen ze ook helpen te voorkomen dat er financiële problemen ontstaan, dat zijn twee vliegen in één klap.”
Om dat te organiseren, stelt de professor voor om een raad van advies op te richten: enkele mensen die geregeld samenkomen om de voortgang van het bedrijf te bespreken.En je kunt er ook tussendoor eens mee overleggen. Alleen al door te weten dat ze er zijn, voel je dat je er niet alleen voor staat. Daarbij kunnen ze ook helpen te voorkomen dat er financiële problemen ontstaan, dat zijn twee vliegen in één klap.”
Van speeddate tot wandeling
Elk soort bedrijf, van elke omvang en in elke sector, kan baat bij hebben bij zo’n adviesraad en je kunt hem zo (in)formeel maken als je zelf wilt. Dat weten Bieke Biesbrouck en Madice Behaegel als de beste. Zij leerden elkaar kennen via het Vlaams Netwerk van Ondernemingen (Voka) en hoewel hun bedrijven totaal verschillend zijn, werden ze vaste sparringpartners.
“We bellen elkaar wekelijks om te polsen hoe het gaat, welke problemen er zijn of wat we moeten vieren”, aldus Behaegel. “Met andere woorden: Bieke is een soort van collega geworden.”Je hoeft je niet aan te sluiten bij een ondernemersnetwerk als Voka of Unizo om meer ondernemers te leren kennen. Van speeddates tot ondernemerswandelingen: de keuze is eindeloos.
Stijn Deschacht doet het zelfs door een podcast te maken met wisselende gesprekspartners en binnenkort het festival Copitas te organiseren, rond Mexicaanse sterkedrank. “Ik beleef mijn passie nu op een andere manier en haal er veel energie uit.”
“We bellen elkaar wekelijks om te polsen hoe het gaat, welke problemen er zijn of wat we moeten vieren”, aldus Behaegel. “Met andere woorden: Bieke is een soort van collega geworden.”Je hoeft je niet aan te sluiten bij een ondernemersnetwerk als Voka of Unizo om meer ondernemers te leren kennen. Van speeddates tot ondernemerswandelingen: de keuze is eindeloos.
Stijn Deschacht doet het zelfs door een podcast te maken met wisselende gesprekspartners en binnenkort het festival Copitas te organiseren, rond Mexicaanse sterkedrank. “Ik beleef mijn passie nu op een andere manier en haal er veel energie uit.”
Om te beslissen welke manier de jouwe is, tipt groeicoach Kimberly Nuyttens om je waarden en doelen onder de loep te nemen: “Wat vind je belangrijk en waar zul je mensen vinden die je daarover kunnen inspireren?”
Ze legt uit: “Wat je ook doet, geloof nooit dat je geen tijd hebt om te netwerken. Er zijn altijd wel manieren die passen, zelfs in de drukste agenda’s. In een coworkingspace heb je bijvoorbeeld wel de gesprekken tijdens de lunch, maar werk je verder gewoon door.”
Ze legt uit: “Wat je ook doet, geloof nooit dat je geen tijd hebt om te netwerken. Er zijn altijd wel manieren die passen, zelfs in de drukste agenda’s. In een coworkingspace heb je bijvoorbeeld wel de gesprekken tijdens de lunch, maar werk je verder gewoon door.”
De coworkingplekken die je tegenwoordig bijna overal vindt, zijn bovendien niet de enige optie om in het gezelschap van anderen je eigen ding te doen. Sommige ondernemers bundelen de krachten in een coöperatie. Dan bundelen ze bijvoorbeeld de kosten voor hun kantoor, internetaansluiting en software, en kunnen ze dagelijks ideeën aftoetsen of zorgen uiten over hun aparte ondernemingen.
Zo sloot communicatie-expert Jihad Van Puymbroeck zich aan bij een coöperatief consultancybureau. “Dat haalt de opdrachten binnen en wij kunnen zelf kiezen wat we boeiend vinden en wat in onze agenda past. Ik heb mijn klanten, flexibiliteit en autonomie en tegelijk kan ik genieten van maandelijkse bijeenkomsten met het hele team en opleidingen”, vertelt ze.
“Bovendien werken we altijd in duo’s aan opdrachten, want samen ben je altijd sterker dan alleen. Ik heb niet de verplichtingen die komen kijken bij loondienst, maar maak wel deel uit van een team dat elkaar praktisch en emotioneel ondersteunt.”
Ook podcastmanager Mounya Dahma stelt tegenwoordig het beste van twee werelden te verenigen in haar loopbaan, omdat ze last begon te krijgen van eenzaamheid. “Ik heb een extra baan aangenomen. Twee keer per week spring ik bij in de bibliotheek, waar ik me omring met mensen en boeken en er samen theedrink in mijn pauzes: heerlijk voor de balans.”
Op de TO-DO lijst
Extra taakNet omdat ondernemen best eenzaam kan zijn, is het aanpakken daarvan een taak die net zoveel aandacht zou moeten krijgen als de boekhouding. Dat ziet nu ook Yasmin Vantuykom, die na een bezinningsperiode na de verkoop van haar zaak opnieuw is beginnen ondernemen.‘Je moet mensen durven toe te laten en zaken te delen zonder te denken dat je hen daarmee belast’
“Ik besef intussen dat ik zelf ook een aandeel had aan mijn vroegere eenzaamheid. Nu laat ik me veel meer omringen en kan ik beter verwoorden wat mijn uitdagingen en noden zijn. Je moet mensen durven toe te laten en zaken te delen zonder te denken dat je hen daarmee belast.”
“Ik besef intussen dat ik zelf ook een aandeel had aan mijn vroegere eenzaamheid. Nu laat ik me veel meer omringen en kan ik beter verwoorden wat mijn uitdagingen en noden zijn. Je moet mensen durven toe te laten en zaken te delen zonder te denken dat je hen daarmee belast.”
Tegelijk ligt het ook niet allemaal in handen van de zelfstandigen. De behandeling van gezondheidsklachten door eenzaamheid kost de Belgische schatkist elk jaar naar schatting 3,2 miljard euro, waardoor je kunt stellen dat het een collectief probleem is. Reken daar nog eens de impact bij op de economie – eenzaamheid bij ondernemers gaat gepaard met mindere bedrijfsprestaties en een verminderde productiviteit – en je begrijpt waarom Lambrecht het thema ook in België graag hoger op de politieke agenda zou zien.
“We zouden al kunnen beginnen met werken aan de waardering voor ondernemers. Er is niemand die meer risico neemt in onze maatschappij dan een ondernemer die met diens eigen centen werkt”, stelt hij.
“Ook een gunstiger fiscaal klimaat zou hen erg helpen. Op die nagel kloppen we in België helaas wel al een tijdje: de hoge belastingdruk en administratieve rompslomp duiken al op in een rapport uit 1936.”Mijn bemerkingen. Als je financiële moeilijkheden krijgt en als je door je grootbank niet meer wordt geloofd en dat ze zien dat er nog wat te rapen valt, ben je een vogel voor de kat.
Het gerecht zal er dan wel voor zorgen, dat je als ondernemer als oplichter en fraudeur wordt voorgesteld!!
Het gerecht zal er dan wel voor zorgen, dat je als ondernemer als oplichter en fraudeur wordt voorgesteld!!
Dit is ook deel van ondernemer zijn. Hier had de hoogleraar ook onderzoek naar mogen doen!
Reacties
Een reactie posten